Στον προγονικό χώρο τού ''Ελαιοτριβείου Βρανά''

[Στέλιος Ε. Παππάς]

     Εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη γέννηση τού Οδυσσέα Ελύτη

     Το «Ελαιοτριβείο - Μουσείο Βρανά» αποτελεί, ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό μνημείο και ένα ζωντανό τεκμήριο της μεγάλης βιομηχανικής ανάπτυξης της Λέσβου κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Είναι όμως ταυτόχρονα και ένας συμβολικός χώρος, καθώς συνδέεται άμεσα με μορφή του μεγάλου νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, αφού αποτελεί δημιούργημα του παππού του και ένα από τα λίγα ζωντανά τεκμήρια της λεσβιακής καταγωγής του ποιητή. Για το λόγο αυτό, η «Εταιρεία Αρχιπέλαγος», με τη φροντίδα της οποίας αναστυλώθηκε και μετατράπηκε σε μουσείο το ιστορικό ελαιοτριβείο του Παπάδου, έχει προγραμματίσει για το φετινό καλοκαίρι - συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις για την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή - μια σειρά σημαντικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, οι οποίες θα φιλοξενηθούν στον εμβληματικό χώρο του Ελαιοτριβείου των προγόνων του και θα διοργανωθούν με τη στενή συνεργασία της συντρόφου του και θεματοφύλακα του έργου του, της ποιήτριας Ιουλίτας Ηλιοπούλου.
     Οι εκδηλώσεις αυτές, που έχουν προγραμματιστεί για το τελευταίο τριήμερο του Ιουλίου του 2011 και φιλοδοξούν να αναδείξουν τη σχέση του μεγάλου ποιητή με το νησί της καταγωγής του, περιλαμβάνουν:

     1. Τα εγκαίνια της θεματικής έκθεσης με τίτλο «Η Λέσβος του Ελύτη», η οποία συγκεντρώνει και αναδεικνύει τα τεκμήρια της λεσβιακής καταγωγής του ποιητή και επιχειρεί να φωτίσει – μέσα από συγκεκριμένες αναφορές που εντοπίζονται στο έργο του - τα φυσικά στοιχεία και τις πνευματικές φυσιογνωμίες του νησιού (Σαπφώ, Κριναγόρας, Θεόφιλος) που απασχόλησαν τη σκέψη και επηρέασαν την τέχνη του. Η έκθεση αυτή – που θα λειτουργήσει μόνιμα στο χώρο του «Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά» και μετά το τέλος των εκδηλώσεων – θα στεγαστεί στον υποβλητικό χώρο μιας από τις αποθήκες λαδιού του βιομηχανικού μνημείου, η οποία διασκευάστηκε ειδικά για να τη φιλοξενήσει. Τα εγκαίνια της θα γίνουν το βράδυ της Παρασκευής 29 Ιουλίου 2011 και, με την ευκαιρία τους, θα αποκαλυφθεί στην είσοδο του Μουσείου ένα μικρό ανάγλυφο με τη μορφή του ποιητή – έργο του διακεκριμένου γλύπτη καθηγητή Θόδωρου Παπαγιάννη - που θα σηματοδοτεί στο εξής συμβολικά τη σχέση του Ελύτη με τον συγκεκριμένο μνημείο, με το νησί της Λέσβου και με το χώρο του Αιγαίου.

     2. Την παγκόσμια πρώτη εκτέλεση ενός πρωτότυπου μουσικού έργου, βασισμένου στο ποίημα του Ελύτη «Της Σελήνης της Μυτιλήνης», το οποίο συνέθεσε ειδικά για τις επετειακές εκδηλώσεις στο Ελαιοτριβείο Βρανά ο διακεκριμένος μουσουργός Γιώργος Κουρουπός. Η συναυλία αυτή, θα γίνει στη μικρή αυλή του ελαιοτριβείου – μουσείου (χωρητικότητας 230 θέσεων) την Παρασκευή 29 Ιουλίου 2011, αμέσως μετά τα εγκαίνια της θεματικής έκθεσης. Επειδή, λόγω του περιορισμένου χώρου, η είσοδος στην εκδήλωση των εγκαινίων θα γίνει με προσκλήσεις, η συναυλία θα επαναληφθεί το επόμενο βράδυ, το Σάββατο 30 Ιουλίου 2011, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Παίρνουν μέρος οι διακεκριμένοι λυρικοί τραγουδιστές Σπύρος Σακκάς και Δάφνη Πανουργιά, ενώ συμμετέχει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου που θα διαβάσει κείμενα του Οδυσσέα Ελύτη.

     3. Μια μεγάλη συναυλία, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, που θα γίνει την Κυριακή 31 Ιουλίου 2011 στη μεγάλη αυλή του Ελαιοτριβείου – Μουσείου (χωρητικότητας 2.000 θέσεων), στη διάρκεια της οποίας η δημοφιλής τραγουδίστρια Άλκηστις Πρωτοψάλτη, με τη συνοδεία του Στέφανου Κορκολή στο πιάνο, θα ερμηνεύσει και πάλι, 27 χρόνια μετά την πρώτη του εκτέλεση, το κλασσικό πλέον, μουσικό έργο που την ανέδειξε. Πρόκειται για το έργο «Προσανατολισμοί» του Ηλία Ανδριόπουλου, που αποτελείται από μελοποιημένα μέρη της ομώνυμης πρώτης ποιητικής συλλογής του Οδυσσέα Ελύτη. Στη συναυλία θα παρευρεθεί ο συνθέτης, ο οποίος θα ερμηνεύσει στο τέλος του προγράμματος δύο ανέκδοτα νεανικά του τραγούδια που ανήκουν στον ίδιο κύκλο τραγουδιών.
     «Η Εταιρεία Αρχιπέλαγος - λέει ο Πρόεδρος της διακεκριμένος σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος -τιμά τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Οδυσσέα Ελύτη και φέρνει το λόγο του, συμβολικά, πίσω στον τόπο της καταγωγής του. Στη Λέσβο, που δικαιούται να είναι περήφανη ότι στα χώματά της βρίσκονται οι ρίζες ενός τόσο μεγάλου ποιητή».

[Στέλιος Ε. Παππάς]

     ΣΤΟ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥ

     Το «Ελαιοτριβείο - Μουσείο Βρανά» συνδέεται συμβολικά με τη μορφή του μεγάλου νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, αφού αποτελεί δημιούργημα του παππού του και ένα από τα λίγα ζωντανά ίχνη της λεσβιακής καταγωγής του ποιητή. Για το λόγο αυτό, η «Εταιρεία Αρχιπέλαγος», με τη φροντίδα της οποίας αναστυλώθηκε και μετατράπηκε σε μουσείο το ιστορικό ελαιοτριβείο του Παπάδου, έχει προγραμματίσει για το φετινό καλοκαίρι - συμμετέχοντας στον εορτασμό για την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή - μια σειρά σημαντικών πολιτιστικών εκδηλώσεων, διοργανώθηκαν με τη στενή συνεργασία της ποιήτριας κ. Ιουλίτας Ηλιοπούλου - συντρόφου του και θεματοφύλακα του έργου του - και περιλαμβάνουν τη μόνιμη θεματική έκθεση Η Λέσβος του Ελύτη και δύο εξαιρετικού ενδιαφέροντος συναυλίες με μελοποιημένη ποίηση του, οι οποίες θα φιλοξενηθούν στον εμβληματικό χώρο του Ελαιοτριβείου των προγόνων του το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουλίου.
      Η πρώτη συναυλία, που θα γίνει το Σάββατο 30 Ιουλίου 2011 στις 9 το βράδυ στο μικρό αίθριο του Ελαιοτριβείου, περιλαμβάνει έργα του διακεκριμένου συνθέτη Γιώργου Κουρουπού πάνω σε ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, μελοποιημένα ποιήματα της Σαπφώς – σε νεοελληνική απόδοση του ποιητή – καθώς και μια τιμητική αναφορά σε παλιότερες μελοποιήσεις ποιημάτων του Ελύτη από το Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη. Ερμηνεύουν οι διακεκριμένοι λυρικοί τραγουδιστές Σπύρος Σακκάς και Δάφνη Πανουργιά, συνοδεύουν ο συνθέτης (πιάνο) & η Βιβή Γκέκα (μαντολίνο) και απαγγέλει η Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Κατά τη διάρκεια της βραδιάς θα ακουστεί για πρώτη φορά ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που βασίζεται στο ποίημα του Ελύτη «Της Σελήνης της Μυτιλήνης», το οποίο συνέθεσε ο Γιώργος Κουρουπός ειδικά για τις επετειακές εκδηλώσεις στο Ελαιοτριβείο Βρανά, το οποίο δίνει και τον τίτλο στη συναυλία.
     Για το νέο αυτό έργο, ο Γιώργος Κουρουπός σημειώνει στο έντυπο πρόγραμμα της συναυλίας: «Η νέα μου πρόταση για τη Μυτιλήνη έχει ως κεντρικό άξονα το συγκινητικό ποίημα «Της Σελήνης της Μυτιλήνης –Παλαιά και Νέα Ωδή». Απαγγέλλεται ολόκληρο, συνοδεία πιάνου, μαντολίνου και πολλών κρουστών οργάνων, που χειρίζονται οι τρεις φωνές που μετέχουν στο έργο. Στόχος μου ήταν να μεταφέρω την μυστηριακή ατμόσφαιρα του ποιήματος στον κόσμο των ήχων και όχι να αναπαραστήσω το φυσικό ηχητικό περιβάλλον. Οι συνεχώς μεταβαλλόμενες ανταύγειες του φεγγαριού, η γοητεία, η μελαγχολία, ο φόβος της νύχτας, ο εύθραυστος ψυχισμός του παιδιού και ο εξομολογητικός διαλογισμός του ποιητή, αναζητούν το ηχητικό τους ανάλογο».
     Πρέπει να σημειωθεί ότι, λόγω της σχετικά μικρής χωρητικότητας του μικρού αιθρίου του Ελαιοτριβείου Βρανά, θα γίνει ταυτόχρονη τηλεοπτική κάλυψη και προβολή της συναυλίας από μεγάλη οθόνη στον παρακείμενο υπαίθριο χώρο των ελαιοαποθηκών, ώστε να την παρακολουθήσουν άνετα κάποιοι που τυχόν δεν θα εξασφαλίσουν θέση.
     Μια δεύτερη μεγάλη συναυλία με μελοποιημένη ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, που θα γίνει την Κυριακή 31 Ιουλίου 2011, στις 9 το βράδυ, στη μεγάλη αυλή του Ελαιοτριβείου – Μουσείου Βρανά ηοποία μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερους από 2.000 θεατές. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας αυτής η σπουδαία τραγουδίστρια Άλκηστις Πρωτοψάλτη, με τη συνοδεία του Στέφανου Κορκολή στο πιάνο, θα ερμηνεύσει και πάλι, 27 χρόνια μετά την πρώτη του εκτέλεση, το κλασσικό πλέον, μουσικό έργο που την καθιέρωσε. Πρόκειται για το έργο «Προσανατολισμοί» του Ηλία Ανδριόπουλου, που αποτελείται από μελοποιημένα μέρη της ομώνυμης πρώτης ποιητικής συλλογής του Οδυσσέα Ελύτη.
     Στη συναυλία θα παρευρεθεί και θα προλογίσει ο διακεκριμένος συνθέτης του έργου, ο οποίος θα ερμηνεύσει στο τέλος του προγράμματος δύο ανέκδοτα νεανικά του τραγούδια που ανήκουν στον ίδιο κύκλο.
     Για τη μελοποίηση των «Προσανατολισμών», ο Ηλίας Ανδριόπουλος σημειώνει: «Σε αυτή, την τελευταία και οριστική, μουσική επεξεργασία του έργου, δεν θα ήθελα να παρεκκλίνω από την αρχική μου ευαισθησία, αλλά να ενσωματώσω νεότερα στοιχεία της έκφρασής μου - πιο περίτεχνα ίσως – που θέλω να πιστεύω ότι συνιστούν ένα προχώρημα των μουσικών ιδεών μου πάνω στους «Προσανατολισμούς». Αναλογίζομαι κάποιες φορές, πως οι πηγές της ευαισθησίας μου, που εμποτίζουν ολόκληρο το σώμα της μουσικής μου, εντοπίζονται στα χρόνια της εφηβείας μου. Τότε υπήρξαν για μένα οι μεγάλες συναισθηματικές φορτίσεις. Το μόνο που καταθέτω στην μετέπειτα καλλιτεχνική μου διαδρομή είναι, να εμπλουτίζω αυτή την νεανική ευαισθησία με νέους και πιο ώριμους εκφραστικούς τρόπους».