"ΕΛΛΑΔΑ ΑΘΑΝΑΤΗ:παρελθόν, παρόν και μέλλον"

[ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΟΥΡΗ]

«ΕΛΛΑΔΑ ΑΘΑΝΑΤΗ: παρελθόν, παρόν και μέλλον»
Της Ειρήνης Γ. Κατσούρη-Μαρμαρινού: Φιλολόγου

Δημοσίευση στο Δημοκράτη Μυτιλήνης

Η πορεία ενός λαού, στα αναδιπλώματα του ιστορικού χρόνου, διαμορφώνεται, κατά κύριο λόγο, από τις εσωτερικές ανάγκες της εκάστοτε εποχής. Για να μην είναι όμως ο λαός έρμαιο των συγκυριών και καταδικασμένος στον αφανισμό και προκειμένου να διασφαλιστεί η ιστορική συνέχεια, οφείλει να αποκτήσει, μέσω της παιδείας ιστορική συνείδηση της θέσης και της αποστολής του στον κόσμο. Η ελληνική φυλή συνειδητοποίησε πολύ νωρίς την ιστορική της ταυτότητα, εξαιτίας του «όμαιμου, ομόθρησκου, ομόγλωσσου και ομότροπου» κατά τον Ηρόδοτο, και άρχισε με υπομονή και υπερηφάνεια να υφαίνει τον περίτεχνο ιστό του πολιτισμού της την ίδια στιγμή που στην υπόλοιπη Ευρώπη απλωνόταν πυκνό σκοτάδι άγνοιας και πλάνης, έλειπε η φυλετική ομοιογένεια, βάρβαροι λαοί περιπλανιόταν από τόπο σε τόπο, για να διασφαλίσουν τροφή. Έτσι το ελληνικό μεγαλείο ξεχωρίζει από τα άλλα έθνη, όχι μόνο λόγω της μακροβιότητας της ιστορικής παρουσίας του αλλά, προπάντων, για το μεγαλείο της πολιτιστικής του προσφοράς σ’ ολόκληρο τον κόσμο.
Η πολιτιστική κληρονομιά του Έλληνα, από την αρχαιότητα ως σήμερα, κυμαίνεται ανάμεσα σε δύο πόλους: στο ρεαλισμό που επαναφέρει τις καταστάσεις στην πραγματική τους διάσταση και στον ιδεαλισμό, με τον οποίο τις εξιδανικεύει και τις ανάγει στην περιωπή του μύθου. Όπως γράφει ο Ν. Καζαντζάκης: « Έλληνας είναι η θεία ισορρόπηση του ανθρώπου σ’ ένα δυσκολότατο σημείο, η ώσμωση του απολλώνιου με το διονυσιακό στοιχείο». Ταυτόχρονα διαπιστώνει κανείς στον ελληνικό κόσμο ένα ανεπτυγμένο αίσθημα τελειότητας που εκφράζεται στη τέχνη και στους θεσμούς. Η αριστοτελική «εντελέχεια» πηγάζει από τον άκρατο ιδεαλισμό του. Είναι η μυστική εκείνη δύναμη που ανεβάζει τον νου και την καρδιά στα κράσπεδα της ουράνιας τελειότητας και θεώνει μυσταγωγικά τον άνθρωπο. Η ζωή λοιπόν του Έλληνα είναι μια ταλάντωση ανάμεσα στο φυσικό και στο μεταφυσικό, στο λογικό και στο υπέρλογο, στη γενναιότητα του Αχιλλέα και στη πανουργία του Οδυσσέα.
Από την αρμονική συνένωση και το θαυμάσιο συνδυασμό των αντιθέσεων αυτών προέκυψε η ιδιοσυγκρασία και ο χαρακτήρας του Έλληνα. Δεν υπάρχει γι’ αυτόν η αισιοδοξία ή η απαισιοδοξία. Αυτά είναι τα άκρα. Η αρετή βρίσκεται στο μέσο. Ο πλούτος και η φτώχεια είναι δύο οικονομικά δεινά. Το άριστο είναι η αυτάρκεια των αγαθών. Η πυθαγόρεια αντίληψη του μέτρου καλλιέργησε στη ψυχή του Έλληνα την αίσθηση του κάλλους, που εκδηλώνεται ως δημιουργία στην περιοχή της αισθητικής, της ηθικής, του δικαίου, της δημοκρατίας. Η φυσιογνωμία λοιπόν και ο χαρακτήρας του Έλληνα είναι ένα διαχρονικό αμάλγαμα που προέκυψε μέσα από την αέναη πάλη ενάντια στις δυσκολίες, στους εχθρούς και στις αντιξοότητες που συνοδεύουν κάθε λαό στην ιστορική του τροχιά μέσα στο χρόνο.
Η καρδιά εξάλλου των Ελλήνων είναι το ιδανικό της πατρίδας. Η πατρίδα δεν είναι απλά ένα κομμάτι γης, ένα υλικό αντικείμενο. Αντίθετα είναι ιστορική μνήμη, η ίδια η φυλετική τους ταυτότητα, το χώμα που βάφτηκε με το αίμα των προγόνων τους. Είναι ο τόπος των πατρογονικών θεών. Να γιατί η πατρίδα θεωρείται ως κάτι το « ιερό», το sacrum, που συναρπάζει το πνεύμα και συνεγείρει τις ψυχές. Η πατρίδα είναι η φλόγα που καίει στο μυσταγωγικό λατρευτικό περιβάλλον του αρχαίου σπιτιού καθώς και στο εικονοστάσι του χριστιανικού ελληνικού σπιτιού.
Η πατρίδα είναι αξία και ιδανικό που καλλιεργήθηκε μέσα στους αιώνες και σφυρηλατήθηκε από τους αγώνες και τις θυσίες των ανθρώπων. Η ενσάρκωση της πατρίδας είναι τα εδάφη της, τα γεωγραφικά σύνορα και όρια της, ενώ ο παράγοντας που της δίνει πνοή ζωής είναι ο άνθρωπος, είναι οι πολίτες που αγωνίζονται και την καταξιώνουν στο διεθνές προσκήνιο.
Πατρίδα είναι η ιδέα που ενδιαιτάται στην ψυχή και στη σκέψη των ανθρώπων, είναι αίσθηση, συναίσθηση, μνήμη, προσδοκία, είναι ο κεντρικός πόλος γύρω από τον οποίο δημιουργείται και στρέφεται ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου, είναι βαθιά συναίσθηση χρέους. Η πατρίδα ως θεωρία και ως πράξη ακολούθησε εξελικτική πορεία στο χωροχρόνο, προκειμένου να διασφαλίσει τη διαχρονικότητα και τη μακροζωία της και είναι βέβαιο ότι πέτυχε το στόχο της, τη στιγμή που ο Έλληνας συνεχίζει να επιθυμεί με πάθος, ως άλλος Οδυσσέας το νόστο, την επιστροφή στη γενέτειρα γη, συνεχίζει να αγωνίζεται με σθένος, θυσιάζοντας ακόμη και τη ζωή του για την ανυπέρβλητη αξία της πατρίδας.

Η Ελλάδα στον κολοφώνα της δόξας της είναι η ανθρώπινη φύση στον κολοφώνα του μεγαλείου της. Κάθε άλλη ανθρώπινη προσπάθεια να υπερβεί το ιδανικό των Ελλήνων απέτυχε.