Συνέντευξη στη Μυρσίνη Χατζηαφράτη
Ένα μοναδικό μνημείο φύσης και πολιτισμού
Οι αστείρευτες γνώσεις και το πηγαίο ενδιαφέρον του κ. Μάκη Αξιώτη για την ιδιαίτερη φυσιολογία του νησιού μας, μάς έδωσαν την ευκαιρία, μέσα από μια εκτενή κουβέντα που είχαμε μαζί του, να γνωρίσουμε το «Μύλο του Κανάκη» αλλά και να αναγνωρίσουμε την αξία αυτού του μοναδικού μνημείου της Γέρας. Άλλωστε, ο κ. Αξιώτης είναι ο πλέον ειδικός, αφού μέσα από τη διδακτορική διατριβή του, η οποία υποστηρίχτηκε το 2008 στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μελέτησε έναν έναν τους νερόμυλους της Λέσβου και είναι ο πρώτος που ανακάλυψε τη σημασία αυτού του μνημείου.
Επρόκειτο, λοιπόν, για έναν χαρακτηριστικό υδροκίνητο αλευρόμυλο του νησιού μας, ο οποίος υπολογίζεται ότι χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, μια εποχή, που η κατασκευή και η συμμετοχή αυτής της «μηχανής» στην παραγωγική διαδικασία της Λέσβου, άνθιζαν. Η δύναμη της κίνησης του νερού ήταν αυτή που ενέπνευσε το ανθρώπινο μυαλό ώστε να κατασκευάσει, μετά από μια εμπειρική διαδικασία χιλιετιών, ένα πραγματικό επίτευγμα που έκανε δυνατή την άυξηση του παραγόμενου προϊόντος και έδωσε λύση στα προβλήματα της εποχής. Ανήκει στην «οικογένεια» των 200 περίπου υδρόμυλων που έχουν καταγραφεί πάνω στο νησί μας, έπειτα από την εξαετή, ενδελεχή έρευνα του κ.Αξιώτη, παρουσιάζει, όμως, τη δική του ιδιαιτερότητα, που εξάπτει τη φαντασία των ερευνητών.
Όσον αφορά στα κατασκευαστικά του χαρακτηριστικά, εντάσσεται στην κατηγορία των υδρόμυλων με εσωτερικό αγωγό νερού, το λεγόμενο βαγένι, που είναι εντοιχισμένο μέσα στο μύλο και επενδυμένο με πέτρινες πλάκες. Βρίσκεται στην περιοχή Λακαρνού της Γέρας, όπου εκεί κοντά περνούσε ο ποταμός, απ’ τον οποίον μεταφερόταν, διαμέσου του μυλαυλάκου, το απαραίτητο νερό για τη λειτουργία του. Ο υδρόμυλος φέρει οριζόντια φτερωτή (τροχός ώθησης από πίδακα νερού, με αξονική ροή) και για την κατασκευή του χρησιμοποιήθηκαν ντόπιες πέτρες, όπως σχιστόλιθοι και ασβεστόλιθοι, με το λεγόμενο κουρασάνι (ασβέστης με άμμο και τριμμένο κεραμίδι) να χρησιμοποιείται σαν συνδετικό υλικό για μεγαλύτερη σταθερότητα του κτίσματος. Θεωρείται ένας από τους υψηλότερους μύλους του νησιού, με ύψος 5,5-6 μ.και πήρε το όνομά του από έναν από τους πρώτους ιδιοκτήτες του, που προφανώς ονομαζόταν Κανάκης. Η παραγωγική του λειτουργία, δηλαδή το άλεσμα του σιταριού και η παραγωγή του αλεύρου, βασιζόταν στον αλεστικό μηχανισμό του, με βασικό του εξάρτημα την μυλόπετρα (σύστημα δύο μυλόλιθων, τοποθετημένων σε οριζόντια, αλληλεπίθετη διάταξη, ο πάνω μυλόλιθος, επενδυμένος με λαξευμένους λίθους, περιστρεφόταν και ερχόταν σε επαφή με τον κάτω μυλόλιθο, που ήταν ακίνητος. Το μεταξύ αυτών διάστημα, αποτελούσε την αλεστική επιφάνεια ).
Ο «Μύλος του Κανάκη» σταμάτησε να λειτουργεί, γύρω στο 1950, όπως και οι περισσότεροι νερόμυλοι της εποχής, λόγω της φυσικής αντικατάστασής τους από σύγχρονες και βελτιωμένες μεθόδους παραγωγής. Έκτοτε, άρχισε να εξελίσσεται ένα πραγματικά αξιοθαύμαστο φαινόμενο. ένα πλατάνι, φύτρωσε, αναπτύχθηκε και ρίζωσε βαθιά μέσα στην πέτρινη αυτή κατασκευή του μύλου. Σήμερα, μετά από περίπου 60 χρόνια, ο πλάτανος έχει γίνει ένα σώμα με το νερόμυλο, ένα θέαμα που προκαλεί έντονο ενδιαφέρον αλλά συνάμα και περιέργεια στον θεατή. Πώς μπόρεσε ένα δέντρο να αναπτυχθεί μέσα σε ένα κτίσμα, και μάλιστα χωρίς να το γκρεμίσει; Εδώ επέρχεται το μεγαλείο αυτού του μνημείου, αφού, όπως φαίνεται, το φυτό, λειτουργώντας ως ζωντανός οργανισμός, επέδειξε συναίσθηση των συνθηκών και προσάρμοσε αναλόγως την ανάπτυξή του, ώστε να συνυπάρξει αρμονικά με το κτίσμα.
Η πιο πιθανή επιστημονική εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι βρήκε έδαφος για να μεγαλώσει μέσα από κάποια ξύλινα μέρη της κατασκευής. Επίσης, προκαλεί δέος το γεγονός, αν σκεφτεί κανείς, ότι οι δύο μεγάλες ρίζες του πλάτανου, με τον τρόπο που αναπτύχθηκαν, διατήρησαν σταθερό το μύλο ώστε να μην πέσει όλα αυτά τα χρόνια που έμεινε παραμελημένος. Παρατηρείται, λοιπόν, μια αληθινή συνεργασία φύσης και πολιτισμού, που αποτελεί αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού. Μάλιστα, το μνημείο αυτό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, πριν από μερικά χρόνια, από τον ίδιο τον κ. Αξιώτη, σε ένα Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Μνημεία της Φύσης και Μνημεία Πολιτισμού», που διοργανώθηκε από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σιγρίου. Αυτή η ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει ο «Μύλος του Κανάκη», ένα σύμπλεγμα φύσης και πολιτισμού, το καθιστά μοναδικό πανελλαδικά και ταυτόχρονα του χαρίζει πολλές προοπτικές για την μετατροπή του σε ένα αξιόλογο, τουριστικό θέλγητρο.
Ο «Παγγεραγωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Γέρας» σε συνεργασία με τον κ. Μάκη Αξιώτη, σκοπεύουν σύντομα να ξεκινήσουν τις διαδικασίες ώστε να καθαριστεί η γύρω περιοχή , να διατηρηθεί και να αναδειχθεί αυτό το μνημείο, τόσο για την ξεχωριστή και απαράμιλλη ομορφιά του, όσο και για την χρηστική του σημασία ως ιστορικός υδρόμυλος της Λέσβου και τελικά να αποτελέσει επισκέψιμο χώρο.
Όλες οι πληροφορίες αναφορικά με την χρησιμότητα και την ιστορική σημασία των υδρόμυλων γενικά, αλλά και την ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου μνημείου ειδικά, πρόκειται να καταχωρηθούν σε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο, το οποίο θα μοιραστεί στα σχολεία και θα μεταφραστεί στα αγγλικά για τους μελλοντικούς τουρίστες.
Η ιδιαίτερη περίπτωση του «Μύλου του Κανάκη» μπορεί να αποτελέσει ένα ζωντανό παράδειγμα που θα μας υπενθυμίζει συνεχώς πώς ο άνθρωπος και τα πολιτιστικά του επιτεύγματα μπορούν και πρέπει να συνυπάρχουν αρμονικά με τη φύση.
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον κ. Μάκη Αξιώτη για τις πληροφορίες που μας παραχώρησε.
======================================================
«TO BΗΜΑ της Γέρας» φ. 33o, Νοέμβριος 2011, σελ. 10 & 15
«Ο Μύλος του Κανάκη»
«Ο Μύλος του Κανάκη»
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Γεραγώτης την Κυρ Μαρ 02, 2014 3:16 pm, έχει επεξεργασθεί 5 φορές συνολικά.
-
Panagiotis Moschovis
- Επισκέπτης
- Δημοσιεύσεις: 7
- Εγγραφή: Τετ Νοέμ 07, 2012 12:09 pm
Re: «Ο Μύλος του Κανάκη»
Εδώ θέλω να συμπληρώσω και να κάνω γνωστό, ότι το 2012 τον χώρο γύρο απο την περιοχή αυτή τον καθάρισε ο κ. Γεώργιος Βουνάτσος και επί πλέον στην είσοδο του δρόμου προς τον υδρόμυλο έβαλε χαρακτηριστική και πληροφοριακή πινακίδα.
Παναγιώτης Μοσχόβης
Παναγιώτης Μοσχόβης