Ο ανεμόμυλος του Περάματος Γέρας της Λέσβου είναι χτισμένος λίγο έξω από τον οικισμό του Παπάδου της Γέρας
ακριβώς μπροστά από το βυρσοδεψείο Σουρλάγκα. Στο σημείο που βρίσκεται, κυριολεκτικά πάνω στη θάλασσα,
ο κόλπος της Γέρας στενεύει με αποτέλεσμα ο άνεμος να είναι αρκετά ισχυρός είτε είναι βόρειος είτε νότιος.
Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός συνόλου από βιομηχανικά κτήρια, τσιμινιέρες ελαιοτριβείων,
τον οικισμό του Περάματος, τη θάλασσα και τις κατάφυτες από ελιές πλαγιές του κόλπου της Γέρας.
Ο ανεμόμυλος μπορεί να ενταχθεί στα μνημεία παραγωγής και εμπορίου και χρονολογείται στις αρχές του 20ού αι. […] Μ. Ταπανλή-Δανιά, Αρχιτέκτων - Μηχανικός
Τελευταία επεξεργασία από το μέλος Στέλιος Ε. Παππάς την Τετ Απρ 11, 2018 7:37 pm, έχει επεξεργασθεί 3 φορές συνολικά.
Του χρόνου, την άνοιξη, εκείνο που είχε προτείνει κι ευχηθεί να γίνει ο αείμνηστος Κλεάνθης Παλαιολόγος ("Δημοκράτης" 11 Οκτωβρίου 1988) θα είναι πραγματικότητα!
Θα' γράφε, αν ζούσε: "Ο ανεμόμυλος του Περάματος θα μπει σε ενέργεια, θα
στριφογυρίζει τα άσπρα πανάκια του σα να κουνά άσπρα μαντήλια και να χαιρετά
τον κόσμο, που σεριανά στην παραλία και κάθεται στα όμορφα κέντρα, που έχει
το Πέραμα".
Είχα αναφερθεί στα λόγια του Κλ. Παλαιολόγου στην εκπομπή της Ε.Ρα Αιγαίου
(4-5-1989), που είχε ως θέμα της τους ανεμόμυλους του Αιγαίου κι έγραψα σχετικά
λίγες μέρες αργότερα στον "Δημοκράτη" (φ. 8-5-1989) για την αναγκαιότητα υλοποίησης
της πρότασής του "για να επισκευαστεί ο μύλος και να πιάσει δουλειά".
Στη συνέχεια ο καλός φίλος, γιατρός κ. Μάκης Αξιώτης πήρε την υπόθεση
στα χέρια του κι έγραφε και ξανάγραφε και "πίεζε", οπόταν έπρεπε τις αρμόδιες Αρχές.
Και δικαιολογημένα εξερράγη, ο Μάκης, όταν πέρυσι άγνωστοι "μάγκες",
καταπώς έγραψε η "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ" (28-8-2000), ύστερα από καταγγελία του:
"Κάποιοι βάνδαλοι αφαίρεσαν τους θολίτες του μαρμάρινου τόξου της μικρής πόλης κι
έτσι έπεσε όλη η ανωδομή". Εξέφρασα κι εγώ τη λύπη μου στην ίδια εφημερίδα (18.8.2000) κι
αναφέρθηκα στην υπόσχεση που μου έδωσε ο Πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου Περάματος κ. Αντώνης Γκίκας, σε ραδιοφωνική εκπομπή, ότι θ' ανακινήσει το θέμα.
Κι επιτέλους ήλθε το χαρμόσυνο μήνυμα, σήμερα 28 Σεπτ., στις 10.38΄,
από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Αιγαίου:
"Με απόφαση που υπέγραψε ο Υπουργός Αιγαίου Νίκος Σηφουνάκης
επιχορηγείται με 20 εκατομμύρια δραχμές η 8η Εφορεία Νεοτέρων Μνημείων
για την αποκατάσταση και την ανάδειξη του ανεμόμυλου στο Πέραμα του Κόλπου Γέρας".
Ήδη οι εργασίες ξεκίνησαν υπό την επίβλεψη της αρχιτέκτονας και
συνδημότισσας μας κ. Μαρίας Ταπανλή - Δανιά.
Σε λίγο καιρό ο αγέρωχος Πυργόμυλος, που είναι παλαιότερος κι
απ' αυτόν τον περίφημο της Θερμής, με περισσότερα από 170 χρόνια "παρουσίας"
στον Κόλπο Γέρας, θα γίνει το "σύμβολό της", θα είναι σημείο αναφοράς, με ό,τι αυτό σημαίνει...
Και σίγουρα, όταν θα στριφογυρίζει, θα ... ψιθυρίζει τα ονόματα του αείμνηστου Κλεάνθη Παλαιολόγου, του Υπουργού Νίκου Σηφουνάκη και του γιατρού Μάκη Αξιώτη,
με ευγνωμοσύνη.
Σήμα κινδύνου για τους βανδαλισμούς και την απειλούμενη κατάρρευση
του υπέροχου ανεμόμυλου σιο Πέραμα Γέρας της Λέσβου, είχε εκπέμψει πρό-
σφατα η «Ε» από τη στήλη «Ανθρώπινα», επικαλούμενη καταγγελία του
γιατρού-συγγραφέα Μάκη Αξιώτη.
Ο κ. Στέλιος Παππάς από τον Παπάδο, ενώνει τη φωνή του και θυμίζει:
«Οταν ήταν υφυπουργός Πολιτισμού ο κ. Νίκος Σηφουνάκης, πιστέψαμε
με τον φίλο Μ. Αξιώτη ότι θα βρει τη λύση του το πρόβλημα. Του υποβάλαμε αντίγραφα σχετικών δημοσιευμάτων μας και τον παρακα-
λέσαμε. Δυστυχώς, η τότε κοινοτική αρχή έμεινε... απαθής! ΄Ομως ο πρώτος που ανακίνησε το θέμα ήταν ο αείμνηστος Κλεάνθης
Παλαιολόγος («ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ» 11/10/1988). που έγραφε μεταξύ των άλλων: "Να μπει σε ενέργεια, να στριφογυρίζει τα άσπρα πανάκια του σα να
κουνά άσπρα μαντήλια και να χαιρετά τον κόσμο". Ο πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Περάματος κ. Αντ. Γκίκας
υποσχέθηκε να δραστηριοποιηθεί. ΄Ιδωμεν...».
Σε τούτο το άρθρο θα κάνω μια αλλαγή και θα περιγράψω αντί για υδρόμυλο
έναν ανεμόμυλο μαζί με τις περιπέτειές του.
Πρόκειται για τον Πυργόμυλο που στέκεται αγέρωχος για χρόνια δίπλα στο κύμα,
απέναντι από το εργοστάσιο του Σουρλάγκα, στο Πέραμα. Φτιαγμένος με ντόπια πέτρα, ένθετα τούβλα και
κουρασάνι "πατεί" επάνω σε κυκλικό τοιχίο, το οποίο έχει υποσκαφεί
από τον συνεχή κυματισμό στην περιοχή. Είναι ένας από τους
πιο ενδιαφέροντες ανεμόμυλους του νησιού με σκεπή που στρεφόταν προς τον άνεμο,
διακοσμητικά πέτρινα στοιχεία, παραθυράκια, θυρίδες και την ρόδα, το μεσοπάτωμα και
τον άξονα ακόμη επί τόπου.
[Φωτογραφία]
Ανεμόμυλος Περάματος 12/1992
Πριν τον βανδαλισμό
Φαίνεται πως παλαιότερα είχε μεγαλύτερη πύλη με τόξο από ηφαιστειακή πέτρα
που στηριζόταν σε γεροφτιαγμένες αντηρίδες από λαξευμένη πέτρα και στήλες τούβλων
(που φαίνονται εσωτερικά). Μεταγενέστερα (άγνωστο πότε) έγινε μικρότερη πύλη
με πεσσούς και τόξο από γκρίζο μάρμαρο.
[Φωτογραφία]
Ο Ανεμόμυλος του Περάματος 1993
Ο Ανεμόμυλος λειτούργησε το 1941 (όπως όλοι μαζί με τους υδρόμυλους)
αλέθοντας σιτάρι. Η αρχή του όμως είναι άγνωστη. Κάποτε άλεσε και βελανίδι,
φτιάχνοντας εκχύλισμα για την δέψη. Γι' αυτό και ήταν μέρος του βυρσοδεψείου.
Σίγουρα όμως είναι πιο παλιός από αυτό.
Σε ένα χάρτη του Βρεττανικού Ναυαρχείου του 1834
(του αείμνηστου Τάκη Παπουτσάνη) αναφέρεται σαν σημείο αναφοράς στα καράβια
που έμπαιναν στον κόλπο τούτος ο ανεμόμυλος.
Επίσης και σε ένα του 1877.
Έχουμε λοιπόν ένα μνημείο προγενέστερο του1830 και
επομένως στην δικαιοδοσία των Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (της αγαπητής κας Λούπου).
Γιατί πριν λίγες ημέρες έγινε και το αδιανόητο. Κάποιοι βάνδαλοι αφαίρεσαν τους θολίτεςτου μαρμάρινου τόξου της μικρής πύλης και
έτσι έπεσε όλη η ανωδομή.
Διαβάζω από ένα άρθρο μου του 1994 (''Αιολικά Νέα'' 24 Απρ.):
"Αυτός λοιπόν ο ανεμόμυλος σιγά-σιγά μαδάει.
Φεύγει το ασβεστοκονίαμα από τους αρμούς και κάποτε θα φύγει ένα κομμάτι
του τοίχου του και ίσως μετά και ο ίδιος.
Χρειάζεται λοιπόν γρήγορα στερέωση και ίσως ένα κράσπεδο από τη θάλασσα για
να μην τον φάνε τα κύματα. Μετά από αυτά θα ξέρουμε τι θα γίνει.
Νομίζω ότι ένα τέτοιο μνημείο δεν πρέπει να μας κινητοποιήσει όταν θα πέσει".
Αυτά λοιπόν έγραφα, χωρίς να φαντάζομαι
πως οι ίδιοι οι "πολίτες" θα βοηθούσαν
την ξετσίπωτη αδιαφορία και τους αγέ-
Ένας υπέροχος ανεμόμυλος, στο Πέραμα της Γέρας, στη Λέσβο.
Από πέτρα, τούβλο και ασβεστοκονίαμα. Δίπλα στη θάλασσα, σημάδι για τα πλοία περισσότερο από 170 χρόνια!
Παλαιότερος και από αυτόν τον περίφημο της Θερμής και ίσως ο καλύτερος στο νησί,
αν εξαιρέσεις εκείνον του Σιγρίου που έγινε σπίτι. Μνημείο, έστω και «νεότερο», το οποίο «κατεδαφίζει» η αδιαφορία
των αρμοδιο-υπευθύνων και λοιπών «πολιτών», επειδή, λέει, «αγνοείται το ιδιοκτησιακό του καθεστώς (!)», κι
έτσι αρνούνται κάθε ευθύνη υιοθέτησης και διάσωσής του.
Ομως οι βάνδαλοι ξέρουν... Και πριν από λίγες μέρες, προφανώς για να χρησιμοποιήσουν
το υλικό σε ιδιωτικό κτίσμα, απέσπασαν τους μαρμάρινους θολίτες του μικρού τόξου της πύλης, με αποτέλεσμα
να καταρρεύσει η ανωδομή.
Τώρα πια το μνημείο κινδυνεύει άμεσα, σύμφωνα με τον διακεκριμένο Μυτιληνιό
ιατρο-χειρουργό αλλά και άξιο ερευνητή-συγγραφέα Μάκη Αξιώτη, που καταγγέλλει τα άνω γεγονότα και
ζητεί «το ξύπνημα της σκουριασμένης κρατικής μηχανής». Από τις 24/4/1994 το... φωνάζει («Αιολικά Νέα»).
Έστω και τώρα, ας τον ακούσουν.
Αναμφίβολα ένα από τα καλά του ραδιοφώνου είναι ότι.... υπενθυμίζει πράγματα,
που κάποτε πρέπει να γίνουν. Το θέμα του Ρ/Φ Σταθμού Αιγαίου, το απόγευμα της Πέμπτης, 4 Μαΐου,
ήταν οι ανεμόμυλοι, που βρίσκονται στα νησιά του Αιγαίου. Για τους δυο της Λέσβου (της Θερμής και του Περάματος)
πράγματι με πολλή ευγένεια και προθυμία οι φίλοι του Ραδιοσταθμού των Αιγαιοπελαγιτών,
μου έδωσαν την δυνατότητα να μιλήσω. Όπως ήταν φυσικό, άλλωστε, εστίασα την προσπάθεια μου
σ' εκείνον του Περάματος, που βλέπω καθημερινά. Κι είναι έξω από το εργοστάσιο Σουρλάγκα. Διάβασα και ένα απόσπασμα από το άρθρο του κ. Κλ. Παλαιολόγου
(«Δ» 11.10.1988), που αναφερόταν στον καλό εκείνο καιρό.... Ακόμη στην πρόταση που έκανε
για να επισκευαστεί ο μύλος «και να πιάσει να δουλεύει». Απευθυνόταν μάλιστα στην Εταιρία,
για ν' αναλάβει το μικρό έξοδο. Μέχρι στιγμής, δεν βρήκε ανταπόκριση η πρότασή του. Εμείς, θα στραφούμε στους Πολιτιστικούς Συλλόγους της Γέρας,
που με τη σειρά τους θα ζητήσουν την αρωγή της Πολιτείας, προκειμένου να ευδοκιμήσει
η προσπάθεια του. κ. Παλαιολόγου κι ο ανεμόμυλος «να μπει σε ενέργεια, να στριφογυρίζει
"τα άσπρα πανάκια του σα να κουνά άσπρα μαντήλια και να χαιρετά τον κόσμο,
που σεριανά στην παραλία και κάθεται στα όμορφα κέντρα, που έχει το Πέραμα».