Ουσίες φυσικές ή τεχνικές οι οποίες επιδρούν στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα προκαλώντας μεταβολές στην αντίληψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά και δημιουργώντας παράλληλα εξάρτηση του ατόμου από αυτές.
Η χρήση παραισθησιογόνων βοτάνων είναι πανάρχαιη και γινόταν αρχικά για θεραπευτικούς σκοπούς. Αναφορές π.χ. για τη χρήση του οποίου υπάρχουν σε αιγυπτιακούς παπύρους και αργότερα στον Όμηρο (Οδύσσεια), τον Διοσκουρίδη, τον Πλίνιο, τον Διαγόρα της Μήλου και τον Γαληνό. Η εξέλιξη της κοινωνίας και το πέρασμα σε πιο σύνθετες μορφές κοινωνικής διαβίωσης συνοδεύτηκε και από μεταβολές στον τρόπο χρήσης των βοτάνων που περιείχαν ψυχοτρόπες ουσίες. Ο διαχωρισμός της χρήσης τους για ιατρικούς-θεραπευτικούς σκοπούς από τη μια πλευρά και για λατρευτικούς σκοπούς (χρήση από μυημένους σε συγκεκριμένες λατρευτικές εκδηλώσεις) από την άλλη γινόταν με την παρέλευση του χρόνου αυστηρότερος. Η χρήση των ναρκωτικών για ιατρικούς σκοπούς γενικεύτηκε στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης στην Ευρώπη και πιθανολογείται ότι τα καθιέρωσαν οι Άραβες και κυρίως οι γιατροί Αβικέννας και Ραζής. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση ναρκωτικών ουσιών στο απώτερο παρελθόν-είτε γινόταν για ιατρικούς είτε για λατρευτικούς σκοπούς είτε για λόγους ανταπόκρισης σε ανάγκες αυξημένης εργασίας, όπως για παράδειγμα συνέβαινε στους ιθαγενείς των Άνδεων στην Κεντρική Αμερική που έκαναν χρήση των φύλλων της κόκα για λόγους επιβίωσης μέσα σε αντίξοες συνθήκες-ήταν κοινωνικά οροθετημένη και ελεγχόμενη βάσει ορισμένων κανόνων.
Τον 18ο αι. είχαμε την πρώτη επιστημονική καταγραφή των ναρκωτικών ουσιών από έναν σουηδό Κάρολο Λίναιο (1762) και στις αρχές του 19ο αι. την ανακάλυψη της μορφίνης από τον γερμανό Ανταμ Σετούρνερ. Η παραγωγή από το όπιο της μορφίνης (1803), που ήταν το πρώτο αλκαλοειδές του οποίου που απομονώθηκε, χαιρετίστηκε από τον ιατρικό κόσμο με ενθουσιασμό. Η μορφίνη χαρακτηρίστηκε ως "φάρμακο του Θεού" και χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα ως αναλγητικό. Η παραπέρα ανάπτυξη της φαρμακοποιίας σε συσχετισμό με την κατασκευή και ευρεία διάδοση της υποδόριας ένεσης συνέτειναν στη διάδοση της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών τον 19ο αι. Η μορφίνη και τα ομοειδή με αυτήν παράγωγα του οποίου πωλούνταν ελεύθερα, χωρίς συνταγή, στα φαρμακεία. Σταθερό, όμως, στην ιστορία της διάδοσης των ναρκωτικών αποτέλεσε η βιομηχανοποίηση της παραγωγής του οποίου και των υποπροϊόντων του. Ενώ μέχρι τότε η χρήση του οποίου αναφερόταν σπάνια ως αιτία τοξικομανίας, η κατάσταση άλλαξε με τη βιομηχανοποίηση του "φαρμάκου" και την οργανωμένη εξαγωγή προϊόντων σε χώρες με ανύπαρκτη ή ελάχιστη παραγωγή, σε συνδυασμό με τις επικρατούσες δυσβάστακτες συνθήκες διαβίωσης των εργατικών κυρίως στρωμάτων, που έκαναν την παραγωγή του οποίου μια τεράστια οικονομική επιχείρηση.
Ποιοι άλλοι παράγοντες συντέλεσαν στην έκταση της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών;
Η ραγδαία ανάπτυξη της χημείας τον 20ό αι. είχε ως αποτέλεσμα την ανακάλυψη πολλών ψυχοτρόπων ουσιών, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για τη θεραπεία διαφόρων παθημάτων, αλλά και συνέτειναν με την ανεξέλεγκτη χρήση τους στην αύξηση της κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση της κατανάλωσης των ναρκωτικών έπαιξαν ακόμη η ιατρική επιστήμη και οι δυσκολίες που παρουσιάζονται στην εξακρίβωση των επιπτώσεων που προκαλούν τα ιδιοσκευάσματα που κάθε χρόνο ρίχνονται αλόγιστα στην αγορά ως "αθώα", για να αποδειχτεί αργότερα ότι είναι εξαρτησιογόνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ηρωίνη, που αρχικά πουλιόταν στα φαρμακεία χωρίς συνταγή. Σημαντικό ρόλο έχει ακόμα και η πολυφαρμακία, η τάση δηλαδή κατανάλωσης φαρμάκων για κάθε πρόβλημα που παρουσιάζεται, ακόμη και όταν αυτά δεν είναι απαραίτητα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των αμφεταμινών, που προωθήθηκαν ως φάρμακα κατά της παχυσαρκίας και διαπιστώθηκε πως προκαλούσαν εξάρτηση όταν είχαν ήδη καταναλωθεί μεγάλες ποσότητές τους, κυρίως από γυναίκες.
Με κριτήριο την προέλευση και τη δράση τους, οι ναρκωτικές ουσίες ταξινομούνται στις παρακάτω κατηγορίες :
1. Οπιούχα ή αλκαλοειδή του οπίου. Η κατηγορία των ουσιών αυτών υποδιαιρείται στα φυσικά, τα ημισυνθετικά και τα συνθετικά οπιούχα. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως στα φυσικά οπιούχα ανήκει η μορφίνη και η κωδείνη, στα ημισυνθετικά η ηρωίνη και η διυδρομορφινόνη και στα συνθετικά οπιούχα η πεθιδίνη, η πενταζοκίνη, η ναλορφίνη κ.α.
2. Κατασταλτικά του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (Κ.Ν.Σ.). Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής επιδρούν περιοριστικά στο επίπεδο λειτουργίας των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου και κατασταλτικά στο Κ.Ν.Σ. Η χημική τους σύσταση διαφέρει από φάρμακο σε φάρμακο και πολλά από αυτά χρησιμοποιούνται ευρύτατα για ποικίλους θεραπευτικούς σκοπούς. Οι κυριότερες ουσίες της κατηγορίας αυτής είναι η αιθυλική αλκοόλη (το γνωστό μας οινόπνευμα), τα βαρβιτουρικά, οι βενζοδιαζεπίνες κ.α.
3. Ψυχοδιεργετικά Χαρακτηριστικά των ουσιών που ανήκουν στην κατηγορία αυτή είναι πως προκαλούν αίσθημα ευεξίας και διαύγειας. Οι κυριότερες ουσίες της κατηγορίας αυτής είναι η κοκαΐνη, οι αμφεταμίνες και τα παράγωγά τους.
4. Διάφορες άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν ουσίες που η χημική τους σύσταση, το πεδίο δράσης και τα συμπτώματά τους παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Άλλο χαρακτηριστικό των ουσιών αυτών είναι πως μερικές από αυτές έχουν ευρύτατη χρήση, όπως η νικοτίνη και το χασίς. Στην κατηγορία αυτή ανήκει και το LSD.
Είναι το αλκοόλ ναρκωτικό;
Αναμφίβολα η χρόνια κατανάλωση αλκοόλης, όπως ονομάζεται το γνωστό σε όλους μας οινόπνευμα, οδηγεί σε εξάρτηση και σε εκφυλιστικές εκδηλώσεις τόσο από νευρολογική όσο και από ψυχιατρική άποψη (π.χ. μυϊκή δυστροφία, μυοπάθεια, αλκοολική άνοια κ.α.).
Τι είναι η τοξίνωση;
Πρόκειται για οργανική ψυχική διαταραχή που οφείλεται σε λήψη κάποιας ουσίας που επιδρά στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και προκαλεί διαταραχές στις ψυχικές λειτουργίες (π.χ. διαταραχές στην αντίληψη, στην προσοχή και συγκέντρωση, στον συναισθηματικό έλεγχο, στην ψυχοκινητική συμπεριφορά κ.α.).
Τι είναι η εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες;
Είναι η συνήθεια, ο εθισμός στη χρήση μιας ναρκωτικής ουσίας, που οδηγεί στην εμφάνιση ανοχής και στερητικού συνδρόμου ύστερα από μείωση ή σταμάτημα της λήψης της.
Τι είναι η ανοχή;
Είναι φαινόμενο κατά το οποίο μετά από επανειλημμένη λήψη κάποιας ουσίας παρατηρείται μείωση των αποτελεσμάτων της και ανάγκη για αυξημένη παροχή της στον οργανισμό, ώστε να επιτευχθεί το αρχικό αποτέλεσμα. Αυτό οφείλεται στο ότι αναπτύσσονται στον οργανισμό αντιρροπιστικοί μηχανισμοί που μειώνουν την επίδραση της ουσίας.
Τι είναι η ψυχολογική εξάρτηση;
Η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την επιθυμία συνεχούς ή κατά περιόδους λήψης της ουσίας, κατά τρόπο καταχρηστικό.
Τι είναι το στερητικό σύνδρομο;
Τα δυσάρεστα συμπτώματα που εμφανίζονται σε ένα εξαρτημένο άτομο μετά την απότομη διακοπή της λήψης ναρκωτικών ουσιών. Το στερητικό σύνδρομο χαρακτηρίζεται από έντονες διαταραχές των φυσιολογικών λειτουργιών, που εκδηλώνονται τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική σφαίρα και είναι διαφορετικές για κάθε ουσία.
Τι είναι η διασταυρωμένη εξάρτηση;
Η ιδιότητα μιας φαρμακευτικής ουσίας να υποκαθιστά κάποια άλλη, έτσι ώστε να μην εμφανίζεται το στερητικό σύνδρομο. Αυτό οφείλεται στο ότι οι ουσίες των διαφόρων κατηγοριών έχουν παρόμοιες ιδιότητες. Έτσι, παρέχεται στους τοξικομανείς η δυνατότητα να υποκαθιστούν μια ουσία από άλλη σε περιπτώσεις που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την πρώτη και να αποφεύγουν το στερητικό σύνδρομο.
Που οφείλεται η τοξικομανία;
Η τοξικομανία είναι σύνθετο φαινόμενο. Στην εμφάνιση και την εξάπλωσή της συντελούν διάφοροι παράγοντες, που μπορούμε να τους διακρίνουμε σε ψυχολογικούς και κοινωνικούς.
Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες;
Συνήθως στις ναρκωτικές ουσίες καταφεύγουν άτομα που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν σε έναν αυξημένο ψυχικό πόνο και σε δυσάρεστα συναισθήματα. Χαρακτηριστικά στοιχεία της προσωπικότητας πολλών χρηστών είναι οι ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες, που συχνά έχουν τη ρίζα τους στα παιδικά χρόνια, η αδυναμία για επικοινωνία, η έλλειψη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τον εαυτό τους και φυσικά προς τους άλλους. Τα απραγματοποίητα όνειρα, τα έντονα προβλήματα, οι εσωτερικές συγκρούσεις και τελικά τα αδιέξοδα τα οποία βιώνει ο τοξικομανής τον οδηγούν στη χρήση των ναρκωτικών ουσιών ως μια διέξοδο από τον πόνο και το άγχος που καθημερινά αισθάνεται. Κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στους ψυχολογικούς παράγοντες της τοξικομανίας θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι συνήθως το οικογενειακό περιβάλλον του τοξικομανούς παρουσιάζει έντονα παθολογικά φαινόμενα. Τα ενδοοικογενειακά αυτά φαινόμενα αφορούν κυρίως τους γονείς που έχουν μεταξύ τους ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα, δυσκολίες συναισθηματικής επένδυσης, αδυνατούν να μεταδώσουν καθαρά μηνύματα για τα όρια συμπεριφοράς στο παιδί κ.α.
Οι παράγοντες αυτοί είναι πολλοί. Θα αναφερθούμε σε τρεις ιδιαίτερα σημαντικούς, που είναι η αυταρχική αγωγή, η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και η επιρροή της ομάδας, της παρέας.
Αυταρχική αγωγή. Πρόκειται για την αγωγή που δεν τείνει στη διάπλαση δημιουργικών και συνειδητών πολιτών, αλλά στη δημιουργία προσαρμοσμένων και υποταγμένων στο "σύστημα" ανθρώπων, προσηλωμένων σε ιδανικά και αξίες που συνήθως προβάλλονται, διδάσκονται και προωθούνται από την κοινωνία των ενηλίκων, ενώ την ίδια στιγμή κατάφωρα καταπατούνται στην καθημερινή πρακτική.
Υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Η ζωή σε πόλεις που δεν διαθέτουν στοιχειώδη υποδομή για την έκφραση της δημιουργικότητας και του δυναμισμού των νέων καταντά μίζερη, προσφέροντας σε χιλιάδες νέους ως μόνες επιλογές τις ντισκοτέκ, τις καφετέριες, τα ηλεκτρονικά και την τηλεόραση. Αυτή η "φτώχια", η έλλειψη δημιουργικότητας και τα στερεότυπα της ψυχαγωγίας σύντομα φέρνουν την ανία και σπρώχνουν τους νέους στην αναζήτηση νέων μορφών ψυχαγωγίας, συχνά λανθασμένων.
Η επιρροή της ομάδας. Οι άνθρωποι έχουν την τάση να αναπτύσσουν πρωτοβουλία και να διαμορφώνουν μερικά στοιχεία συμπεριφοράς στο πλαίσιο κάποιας ομάδας που επιβάλλει στα μέλη της την προσαρμογή στα πρότυπα συμπεριφοράς και τις "αξίες" της. Έτσι, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να αποτελεί η ομάδα καθοριστικό παράγοντα για τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, όπως π.χ. όταν ένα μέλος αρχίζει να κάνει χρήση ναρκωτικών "αποδεικνύοντας" έτσι ότι είναι πρωτοπόρος και συμπαρασύροντας στη συνέχεια και τους άλλους.
Είναι ένα από τα αρχαιότερα φάρμακα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος. Προέρχεται από τις κάψες του φυτού "μήκων η υπνοφόρος", που φύεται στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη δυτική Ασία. Έχει χρώμα φαιό, πικρή γεύση και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα από την ιατρική ως αντιδιαρροϊκό φάρμακο. Ακόμη, ύστερα από ειδική επεξεργασία, το όπιο χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη στη φαρμακοβιομηχανία για την παραγωγή των άλλων αλκαλοειδών. Η λήψη του οποίου με το κάπνισμα ή από το στόμα προκαλεί υψηλή σωματική και ψυχολογική εξάρτηση, η διάρκεια της δράσης του είναι από 3 μέχρι 6 ώρες και προκαλεί αίσθημα ευφορίας, υπνηλία, ναυτία και μείωση της αναπνοής.
Είναι λευκή κρυσταλλική σκόνη που χρησιμοποιείται στην ιατρική ως αναλγητικό. Η χρήση της ως ναρκωτικού γίνεται είτε με ένεση είτε με κάπνισμα. Δημιουργεί αίσθημα ευφορίας, εξαφανίζει το άγχος και ο χρήστης αισθάνεται πως όλα είναι ωραία. Η δράση της διαρκεί από 3 μέχρι 6 ώρες. Αν ληφθεί ως πρέζα, από τη μύτη δηλαδή, μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτα αποτελέσματα, πιθανόν και σε θάνατο.
Τι είναι η κωδείνη;
Είναι φυσικό αλκαλοειδές του οποίου και χρησιμοποιείται από την ιατρική ως αναλγητικό και αντιβηχικό. Δημιουργεί μέτρια σωματική και ψυχολογική εξάρτηση και ως ναρκωτικό λαμβάνεται από το στόμα ή με ένεση. Η δράση της διαρκεί από 3 μέχρι 6 ώρες.
Είναι διακετυλιωμένη μορφίνη. Είναι ισχυρό αναλγητικό (με μεγαλύτερη ισχύ από τη μορφίνη) και παρασκευάστηκε το 1898 στα εργαστήρια της Bayer. Πήρε το όνομα ηρωίνη από τη γερμανική λέξη Heroisch, που σημαίνει δυνατό, ισχυρό. Αρχικά προωθήθηκε ως ισχυρό παυσίπονο, καταπραϋντικό του βήχα ακόμα και ως θεραπευτικό για την τοξικομανία. Σήμερα η ηρωίνη δεν χρησιμοποιείται καθόλου από την ιατρική, είναι γενικά απαγορευμένη ουσία και παρασκευάζεται μόνο παράνομα. Οι χρήστες της την παίρνουν είτε με ένεση είτε με πρέζα (ερρινισμός). Προκαλεί ισχυρή σωματική και ψυχολογική εξάρτηση και η διάρκεια της δράσης της είναι από 3 μέχρι 6 ώρες. Για να υπάρξει φυσική εξάρτηση από ηρωίνη αρκούν δύο βδομάδες με δύο ενέσεις την ημέρα. Στην Ελλάδα η ηρωίνη έρχεται πρώτη σε αριθμό θανατηφόρων δηλητηριάσεων από ψυχοτρόπες ουσίες.
Η υπερβολική δόση αποτελεί μια από της αιτίας της οξείας δηλητηρίασης από ηρωίνη. Δεν μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια και αυτό γιατί κάθε άτομο έχει διαφορετική ευαισθησία.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερβολικής δόσης;
- ο σφυγμός είναι αδύνατος και αργός
- η αναπνοή είναι μειωμένη
- το άτομο έχει όψη μισοκοιμισμένου ή πέφτει σε βαθύ κώμα
- οι κόρες των ματιών είναι μικρές σαν κεφάλι καρφίτσας
- η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται.
Να φωνάξουμε αμέσως γιατρό ή να τον μεταφέρουμε γρήγορα στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ζωτική σημασία έχει η ενίσχυση ή αποκατάσταση της αναπνευστικής του λειτουργίας (διάνοιξη των αεροφόρων οδών, εφαρμογή τεχνητής αναπνοής).
Οφείλονται στο ότι η ουσία είναι τοξική. Λόγω του εθισμού ο χρήστης χρειάζεται όλο και μεγαλύτερη δόση. Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ο χρήστης για να "αισθάνεται καλά", χρειάζεται να παίρνει ποσότητα που υπερβαίνει τη μέση θανατηφόρα δόση. Δεν πεθαίνει, διότι έχει σταδιακά εθιστεί, όμως αν κάνει κάποιο λάθος στον υπολογισμό της δόσης και αν τη συνδυάσει με αλκοόλ κινδυνεύει άμεσα με θάνατο, αφού ο συνδυασμός αυτός επιδρά ανασταλτικά στο αναπνευστικό σύστημα και προκαλεί πνευμονικό οίδημα. Για τους θανάτους ευθύνεται, βέβαια, και η νοθεία των ναρκωτικών. Ως απαγορευμένη ουσία η ηρωίνη κυκλοφορεί στη μαύρη αγορά στο πλαίσιο του οργανωμένου εγκλήματος. Η νόθευση γίνεται για να αυξηθεί η ποσότητα της πωλούμενης ηρωίνης ή για να αυξηθεί η δόση που εξασφαλίζει ο μεταπωλητής ή "βαποράκι", που συνήθως είναι και αυτός εξαρτημένος.
Τι είναι η μεθαδόνη;
Είναι και αυτή παράγωγο του οποίου και παρασκευάστηκε από τους Γερμανούς στα τέλη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Χρησιμοποιήθηκε ως αναλγητικό και ως υποκατάστατο της ηρωίνης, δεν έδωσε όμως τα επιθυμητά αποτελέσματα. Εγκαθιστά, όπως και η ηρωίνη, ισχυρή σωματική και ψυχική εξάρτηση. Λαμβάνεται από το στόμα ή με ένεση και η διάρκεια της δράσης της είναι από 12 μέχρι 24 ώρες.
Τι είναι τα βαρβιτουρικά;
Το βαρβιτουρικό οξύ κατασκευάστηκε από τον Αδόλφο φον Μπάγιερ και πήρε το όνομα αυτό γιατί παρασκευάστηκε την ημέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας. Χρησιμοποιήθηκε ως βάση στη φαρμακοβιομηχανία για την παρασκευή εκατοντάδων παρασκευασμάτων, που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως ως υπνωτικά αλλά και ως αναισθητικά. Η παραϊατρική χρήση των βαρβιτουρικών γνώρισε και γνωρίζει μεγάλη άνθιση, με κίνητρο την εξάλειψη της υπερέντασης και τη δημιουργία χαρούμενης διάθεσης. Τα βαρβιτουρικά εγκαθιστούν ισχυρή ψυχολογική και σωματική εξάρτηση, λαμβάνονται από το στόμα ή με ένεση, ενώ δημιουργούν "κολλώδη" ομιλία, διαταραχή του προσανατολισμού και συμπεριφορά μεθυσμένου.
Τι είναι τα ηρεμιστικά;
Εισάχθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ως φάρμακα για την καταπολέμηση του άγχους και τη διευκόλυνση του ύπνου. Εγκαθιστούν μέτρια σωματική και ψυχολογική εξάρτηση, λαμβάνονται από το στόμα και η διάρκεια της δράσης τους είναι 4 με 8 ώρες. Τα συνηθέστερα ονόματα με τα οποία κυκλοφορούν είναι: Λίμπριουμ, Εκουανίλ, Σεράξ, Βάλιουμ, Τρανξέν κ.α.
Τι είναι η κοκαΐνη;
Προέρχεται από το φυτό "Ερυθρόξυλο Κόκα". Είναι ξυλώδης θάμνος, ευδοκιμεί στην περιοχή των ?νδεων και το αλκαλοειδές περιέχεται κυρίως στα φύλλα. Χρησιμοποιείται στην ιατρική ως τοπικό αναισθητικό, ειδικά στην οφθαλμολογία. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε αλόγιστα, ενώ ακόμη και προϊόντα καθημερινής χρήσης, όπως κρασιά και ποτά περιείχαν κοκαΐνη. Λαμβάνεται με ένεση ή πρέζα. Η διάρκεια της δράσης της είναι περίπου 2 ώρες. Αμφισβητείται αν εγκαθιστά σωματική εξάρτηση, αλλά σίγουρα η ψυχολογική εξάρτηση από αυτήν είναι πολύ ισχυρή.
Τι είναι οι αμφεταμίνες;
Η πρώτη σύνθεση αμφεταμίνης έγινε το 1887,αλλά χρησιμοποιήθηκε μετά το 1927 ως φάρμακο κατά του βρογχικού άσθματος. Οι αμφεταμίνες έχουν διεγερτικές ιδιότητες και προκαλούν παρατεταμένη αϋπνία, καταστέλλουν το κέντρο της όρεξης και γι� αυτό χρησιμοποιήθηκαν ευρύτατα για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας.
Το διαιθυλαιμίδιο του λυσεργικού οξέος ή LSD συντέθηκε για πρώτη φορά το 1937 από τον Χόφμαν. Επιδρά κυρίως στην ψυχική σφαίρα και τα ψυχικά συμπτώματα, που συνήθως αναφέρονται σαν "ταξίδι", μπορεί να είναι "ευχάριστα" ή "δυσάρεστα". Η επίδρασή του στην ψυχική σφαίρα είναι άγνωστη και εξαρτάται από ατομικούς παράγοντες (στάση, προσδοκίες, κίνητρα, προσωπικότητα). Λαμβάνεται από το στόμα ή με πρεζάρισμα, η διάρκεια της δράσης του είναι ποικίλη, δεν εγκαθιστά σωματική εξάρτηση και είναι αμφισβητούμενο αν εγκαθιστά ψυχική. Επειδή το άτομο που είναι κάτω από την επίδραση του LSD δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει ψύχραιμα τις ραγδαίες μεταβολές που γίνονται στο συναισθηματικό και νοητικό επίπεδο, είναι δυνατό να παρουσιάσει απρόβλεπτες αντιδράσεις πανικού, επικίνδυνες ίσως για τον ίδιο ή για κάποιον γύρω του.
Είναι η ρητίνη του φυτού κάνναβη που είναι αυτοφυές στις χώρες της Μεσογείου και της Κεντρικής Αμερικής. Τα φύλλα του φυτού συμπιεζόμενα αποτελούν σκουρόχρωμες πλάκες που περιέχουν τη ρητίνη του φυτού. Εξαιτίας του σκούρου χρώματος το χασίς στη γλώσσα της "πιάτσας" ονομάζεται και μαύρο. Εγκαθιστά μέτρια ψυχολογική εξάρτηση, λαμβάνεται από το στόμα ή με κάπνισμα, η δράση του διαρκεί 2-4 ώρες και προκαλεί διέγερση, ευθυμία, διαταραχή προσανατολισμού, ψευδαισθήσεις ηδονικού τύπου. Στη μέγιστη δοσολογία δημιουργεί παράνοιες και μερικές φορές ψύχωση.
Η μαριχουάνα, που ονομάζεται και "χόρτο", αποτελείται από τα ξεραμένα μέρη του φυτού κάνναβη (φύλλα, άνθη, στέλεχος) που κόβονται στη συνέχεια όπως ο καπνός του κοινού τσιγάρου. Όπως και το χασίς, εγκαθιστά μέτρια ψυχολογική εξάρτηση και ύστερα από μακρόχρονη λήψη παρουσιάζονται, μετά από διακοπή, ήπια στερητικά φαινόμενα, όπως άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές στον ύπνο, μυϊκή αδυναμία, ανορεξία και ελαφρό τρεμούλιασμα.
Η μετοξυ-μεθυλενο-διοξι-αμφεταμίνη είναι συνθετικό προϊόν εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο εργαστηριακά. Η μοριακή του δομή μοιάζει με τη δομή της μεσκαλίνης, ενός παραισθησιογόνου που προέρχεται από μανιτάρια. Διατίθεται σε λευκές ή χρωματιστές ταμπλέτες ή κάψουλες και η επίδρασή του διαρκεί αρκετές ώρες. Δημιουργεί μια προσομοίωση ευτυχίας και λόγω της διεγερτικής του δράσης είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για όσους έχουν καρδιακό πρόβλημα, υψηλή πίεση, επιληψία ή πάσχουν από μορφές ψυχασθένειας. Εκτός από το "έκσταση" ραγδαία εξάπλωση παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια και η χρήση, κυρίως από νέους, μιας σειράς από άλλα παράγωγα των αμφεταμινών όπως τα "άις", "έσενς", "άνταμ", "ιβ" κ.α. Διατίθενται σε διάφορες μορφές χαπιού, προκαλούν διέγερση, αίσθηση ευφορίας και επιτείνουν την κινητικότητα.
Ναρκωτικό κρυσταλλικής μορφής, ιδιαίτερα εξαρτησιογόνο και καταστροφικό για την υγεία. Αποτελεί μείγμα κοκαΐνης και καπνού, έχει μικρή διάρκεια επίδρασης ( 10 λεπτά περίπου) και μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική συμπεριφορά.
Ελλάδα και ναρκωτικά
Η χώρα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης που συνδέει τη δυτική Ευρώπη με τις χώρες της Ασίας, όπου κατεξοχήν παράγονται ναρκωτικά (Τουρκία, Πακιστάν, Ινδία, Νεπάλ κ.τ.λ.), αλλά και με τη Μέση Ανατολή γενικότερα, είναι σταυροδρόμι της διακίνησης ναρκωτικών και κυρίως του χασίς και των οπιούχων (ηρωίνη). Οι κυριότερες πύλες εισόδου ναρκωτικών στη χώρα μας είναι οι Κήποι του Έβρου, ο Βόλος, ύστερα από το άνοιγμα της πορθμιακής γραμμής Βόλου-Συρίας, και τα παράλια, που λόγω της μεγάλης τους έκτασης είναι δύσκολο να ελεγχθούν, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν κινούνται στις θάλασσές μας χιλιάδες τουριστικά σκάφη. Εκτός βέβαια από το πρόβλημα της διακίνησης ναρκωτικών μέσα από τη χώρα μας, υπαρκτό είναι και το πρόβλημα της κατανάλωσης ναρκωτικών ουσιών και στο εσωτερικό της. Το ποσοστό βέβαια της εσωτερικής κατανάλωσης είναι μικρότερο από αυτό των αναπτυγμένων δυτικοευρωπαϊκών κρατών, όμως η συνεχής αύξησή της, σε συνδυασμό με τη συνεχή μείωση της ηλικίας των χρηστών, μας δείχνει ότι υπάρχει κίνδυνος η διαφορά σύντομα να καλυφθεί. Για τον προσδιορισμό της έκτασης του φαινομένου στην Ελλάδα και την αξιολόγησή του έχουν διάφορες έρευνες (Στεφανή, Μαρσέλου κ.α.).
Τι συμφέροντα κρύβονται πίσω από τη διακίνηση ναρκωτικών;
Επιτυχημένα έχει χαρακτηριστεί η παραγωγή, διακίνηση και εμπορία των ναρκωτικών ως η "μεγαλύτερη οικονομική επιχείρηση του κόσμου". Αρκεί να αναφέρουμε πως μόνο γύρω από την ηρωίνη υπολογίζεται ότι διακινούνται περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Μέσα στη δίνη των οικονομικών συμφερόντων που εμπλέκονται στην υπόθεση των ναρκωτικών, βρίσκονται συχνά και οι μηχανισμοί δίωξης που εξαγοράζονται και συμμετέχουν στη διακίνησή τους. Συμβαίνει αυτό που επιγραμματικά δήλωσε πριν από χρόνια ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης των Η.Π.Α., Ράμσεϊ Κλαρκ: "Φαίνεται ότι σε κάθε μεγάλη ποσότητα που συλλαμβάνεται, ο διώκτης γίνεται αυτομάτως συνέταιρος του διωκόμενου".
Ποιες προβληματικές έχουν αναπτυχθεί για την αντιμετώπιση του φαινομένου;
Ως προς τη διακίνηση των ναρκωτικών, έχουν αναπτυχθεί και προταθεί τρεις βασικές ρυθμίσεις (με επιμέρους παραλλαγές): η πρώτη συνίσταται στην ολοκληρωτική απαγόρευση της ελεύθερης διακίνησης και διάθεσης. Η δεύτερη αφορά την απευθείας διάθεση από κρατικές υπηρεσίες, των ουσιών που έχουν ανάγκη οι εξαρτημένοι χρήστες. Η τρίτη, τέλος, ρύθμιση προτείνει την ελεύθερη διακίνηση και εμπορία των ναρκωτικών. Και για τις τρεις αυτές προτάσεις έχουν διατυπωθεί επιχειρήματα υπέρ και κατά. Υπέρ της πρώτης πρότασης προβάλλεται το επιχείρημα ότι η απειλή αυστηρότατων ποινών για τους εμπόρους και την εμπορία των απαγορευμένων ουσιών οδηγεί στην αναχαίτιση της δράσης των εμπόρων και στον περιορισμό της χρήσης και της εγκληματικότητας, μια και η ηθική απαξία συνοδεύει τη χρήση των ναρκωτικών. Ωστόσο, η αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, παρά την αυστηρότητα των προβλεπόμενων από το νόμο ποινών, αποτελεί σαφή ένδειξη ότι η αντιμετώπιση αυτή, από μόνη της τουλάχιστον, δεν είναι αποτελεσματική.
Οι πολέμιοι της πρώτης πρότασης προσάπτουν μάλιστα στην απαγορευτική αυτή πολιτική την ευθύνη για τις υψηλές τιμές και τα μεγάλα κέρδη, τα πλέον ισχυρά δηλαδή κίνητρα για την οργάνωση της παραγωγής και διάθεσης των ναρκωτικών που οδηγούν σε αύξηση της παραοικονομίας και της εγκληματικότητας.
Η δεύτερη πρόταση, αυτή δηλαδή της απευθείας διάθεσης από το κράτος των ναρκωτικών ουσιών στους εξαρτημένους χρήστες, παρουσιάζει το πλεονέκτημα της πτώσης των τιμών των ναρκωτικών και ως εκ τούτου της αποδυνάμωσης των κινήτρων των εμπόρων για τη διάδοσή τους. Οι επικριτές του συστήματος αυτού, ωστόσο, επισημαίνουν ότι η εφαρμογή του είναι δυσχερέστατη και εγκυμονεί ιδιαίτερους κινδύνους. Δημιουργεί δυνατότητες καταχρήσεων εκ μέρους των αρμόδιων κρατικών υπαλλήλων και μπορεί να προκαλέσει τη διαφθορά της κρατικής μηχανής, με συνέπεια την παράνομη διακίνηση στην αγορά ποσοτήτων που τυχόν χορηγούνται πέραν της αναγκαίας δόσης και την εξάπλωση της χρήσης σε νέους κύκλους.
Η τρίτη πρόταση, αυτή της αποποινικοποίησης της χρήσης και της διάθεσης των ψυχοτρόπων ουσιών (όπως γίνεται με τα ελεγχόμενα φάρμακα), παρουσιάζει το πλεονέκτημα, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, ότι αποδυναμώνει την εγκληματικότητα, καταργεί τα κίνητρα των εμπόρων και συμβάλλει στην εξάλειψη προβλημάτων δημόσιας υγείας που προκύπτουν από τη μετάδοση διαφόρων μολυσματικών ασθενειών (π.χ. μέσω της χρήσης της ίδιας βελόνας από πολλά άτομα). Οι αρνητές της άποψης αυτής αντιτείνουν ότι η πρόταση αυτή καταργεί την ηθική απαξία της χρήσης ναρκωτικών και πιστεύουν ότι δεν δίνει λύσεις στο πρόβλημα της επέκτασης του φαινομένου της χρήσης ναρκωτικών ουσιών, δεδομένου ότι τα αίτια δεν έχουν να κάνουν με το νομικό εποικοδόμημα, αλλά με κοινωνικές και ψυχολογικές αιτίες.
Μπορεί να απεξαρτηθεί κάποιος από τα ναρκωτικά;
Σχετικά με τα ναρκωτικά υπήρχε στο παρελθόν ο μύθος του αθεράπευτου τοξικομανούς. Ειδικά ο χρήστης ηρωίνης θεωρούνταν "ξοφλημένος", αθεράπευτος. Ο μύθος αυτός άρχισε να καταρρέει γύρω στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν οι θεραπευτικές κοινότητες Synanon και Day-Top έδωσαν τους πρώτους θεραπευμένους τοξικομανείς και αλκοολικούς.
Οι θεραπευτικές Κοινότητες τύπου Day- Top (Καλιφόρνια, 1964) οργανώνονται και διευθύνοντα από πρώην εξαρτημένους. Πρόκειται για αυτοδιαχειριζόμενες μονάδες κοινοβιακού χαρακτήρα, στις οποίες η θεραπεία βασίζεται στην αρχή πως η χρήση ναρκωτικών ουσιών αποτελεί εκδήλωση συναισθηματικής ανωριμότητας και ως εκ τούτου ο εξαρτημένος πρέπει σιγά-σιγά να "μεγαλώσει" συναισθηματικά και να μάθει να σκέπτεται και να δρα. Οι θεραπευτικές κοινότητες αποτελούν θεραπευτικά μοντέλα τα οποία δεν χρησιμοποιούν κανενός είδους ψυχοφάρμακα ή υποκατάστατα, συγκροτούν δηλαδή τα λεγόμενα "στεγνά" προγράμματα. Στην Ελλάδα, μεταξύ άλλων, τέτοιου τύπου θεραπευτικά προγράμματα είναι αυτά του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕ.Θ.Ε.Α.).
Ποια είναι η προβληματική και η πρόταση των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕ.Θ.Ε.Α.;
Οι βασικές αρχές της φιλοσοφίας των θεραπευτικών κοινοτήτων του ΚΕ.Θ.Ε.Α. έχουν άμεση σχέση με τον προσδιορισμό των αιτιών του προβλήματος της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών. Το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν υπάρχει επειδή υπάρχουν οι συγκεκριμένες ουσίες, είναι πρόβλημα κοινωνικό. Τα αίτια της χρήσης φαρμακευτικών ουσιών πρέπει να αναζητηθούν στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές, στα ψυχολογικά αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου και στην ποιότητα των οικογενειακών και γενικότερα των ανθρώπινων σχέσεων. Τα εξαρτημένα από φαρμακευτικές ουσίες άτομα δεν είναι στη συντριπτική πλειοψηφία τους "άρρωστοι" με τη ψυχιατρική ή ιατρική έννοια του όρου, αλλά πρέπει να αντιμετωπίζονται ως άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα (όπως αυτά που λίγο ή πολύ έχουν όλοι), σε συνάρτηση με ένα τεράστιο επιπρόσθετο πρόβλημα, αυτό της εξάρτησης. Η θεραπεία δεν μπορεί να βασιστεί στη χορήγηση μιας ουσίας, ενός υποκατάστατου. Οι θεραπευτικές κοινότητες απαντώντας στα αίτια του προβλήματος προτείνουν έναν νέο τρόπο ζωής, αντιπαραθέτουν ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αρχών. Ο αυτοσεβασμός, η ειλικρίνεια, η υπευθυνότητα, η εντιμότητα είναι αναγκαίες αξίες για τη συνύπαρξη των ανθρώπων. Στη χρήση φαρμακευτικών ουσιών αντιπαρατίθεται η αλήθεια, η έκφραση των συναισθημάτων και η προσπάθεια για αυτογνωσία, στη μοναξιά η φιλία, στην παθητικότητα και την αδιαφορία το ενεργό και υπεύθυνο ενδιαφέρον. Το πρόγραμμα των θεραπευτικών κοινοτήτων είναι εθελοντικό και "στεγνό". Μόνο η εθελοντική προσέλευση, ενδεικτική της πραγματικής επιθυμίας του χρήστη για αλλαγή, σε αντίθεση με τον υποχρεωτικό εγκλεισμό, εγγυάται τη θεραπεία. Η μη χορήγηση υποκατάστατων-ψυχοφαρμάκων και άλλων φαρμακευτικών ουσιών είναι ο μόνος ουσιαστικός τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος της χρήσης ουσιών. Η θεραπευτική πρόταση του ΚΕ.Θ.Ε.Α. βασίζεται σε ψυχοθεραπευτικές και κοινωνιοθεραπευτικές τεχνικές, καθώς και στις αρχές λειτουργίας των θεραπευτικών κοινοτήτων, μοντέλων που με την 30χρονη λειτουργία τους απέδειξαν ότι αποτελούν μια ριζική πρόταση θεραπείας, και μάλιστα με το μικρότερο δυνατό κόστος.
Τι είναι τα προγράμματα μεθαδόνης;
Τα προγράμματα μεθαδόνης πρωτοεφαρμόστηκαν στις Η.Π.Α. το 1963 και εισηγητές τους ήταν οι Dole και Nyswander. Συνίστανται στη χορήγηση μεθαδόνης αντί ηρωίνης στους εξαρτημένους από την ηρωίνη ναρκομανείς που εντάσσονται στο πρόγραμμα. Η υποκατάσταση της ηρωίνης από τη μεθαδόνη, που είναι και αυτή εξαρτησιογόνος ουσία, γίνεται σε ειδικά κέντρα, όπου παράλληλα παρέχεται κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη. Όταν ξεκίνησε η λειτουργία των κέντρων αυτών, είχαν τεθεί ως στόχοι η κοινωνικοποίηση των ναρκομανών, η μείωση της εγκληματικότητας και η θεραπεία μέσω της σταδιακής μείωσης και τελικά της διακοπής της χορήγησης μέσα σε διάστημα δύο περίπου χρόνων. Η επίτευξη του τελευταίου στόχου αποδείχτηκε σε μεγάλο βαθμό ανέφικτη, καθότι η εξάρτηση συνήθως εξακολουθεί να υφίσταται, κάτω όμως από πιο ανθρώπινους όρους.
Υφίστανται στη χώρα μας προγράμματα μεθαδόνης;
Με το Νόμο 2161 περί ναρκωτικών εισάχθηκε και στη χώρα μας η υπό κρατικό έλεγχο χορήγηση υποκατάστατων (μεθαδόνη) σε εξαρτημένους χρήστες από ειδικά κέντρα. Τον Οκτώβριο του 1995 αποφασίστηκε η έναρξη εφαρμογής του προγράμματος μεθαδόνης σε δύο ειδικά κέντρα, ένα στην Αθήνα και ένα στη Θεσσαλονίκη, τα οποία λειτουργούν ήδη από τις αρχές του 1996.
Δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί κανείς αν το παιδί του κάνει χρήση ναρκωτικών, ειδικά αν η χρήση είναι ευκαιριακή. Πολλές ενδείξεις που θα αναφερθούν στη συνέχεια ενδέχεται να μη συνδέονται με τη χρήση ναρκωτικών, αλλά να είναι σημάδια ότι το παιδί απλώς μεγαλώνει και εισέρχεται σε μια νέα φάση της ανάπτυξή του. Ωστόσο, αν ο γονέας διαπιστώσει ότι υπάρχουν μερικές από τις παρακάτω ενδείξεις θα πρέπει απλά να "πλησιάσει" το παιδί του και να επιδιώξει να αναπτύξει μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί του, ώστε να υπάρχει επικοινωνία και διάλογος στην οικογένεια.
Ορισμένες ενδείξεις είναι:
- σταδιακή απώλεια του ενδιαφέροντος για το σχολείο, τα χόμπι, τους φίλους κ.α.
- ξαφνικές και τακτικές αλλαγές διάθεσης, επιθετικότητα, νευρικότητα.
- συνεχείς απαιτήσεις για χαρτζιλίκι, απώλεια χρημάτων ή αντικειμένων από το σπίτι
- ασυνήθιστη νωθρότητα ή υπνηλία
- ασυνήθιστες οσμές ή σημάδια στο σώμα ή τα ρούχα
- τηλεφωνήματα από αγνώστους
- ασυνήθιστες κάψουλες, χάπια, αλουμινόχαρτα, βελόνες, σύριγγες στα προσωπικά του είδη
- απότομη αλλαγή σε παρέες και φίλους
- ψέματα ή αμήχανες δικαιολογίες για το πού και με ποιους περνά τις ώρες του.
- Ενημερωθείτε σωστά για τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, έτσι ώστε να είστε σε θέση να δώσετε αξιόπιστες πληροφορίες στο παιδί για τις αρνητικές συνέπειες που έχουν.
- Μην πείτε ή κάνετε πράγματα που θα διέκοπταν την επικοινωνία σας με το παιδί.
- Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Θα πάρετε πολύτιμες πληροφορίες και θα σας βοηθήσει να αποκαταστήσετε την επικοινωνία με το παιδί σας.
- Μιλήστε ήρεμα με το παιδί σας, τονίστε το ενδιαφέρον σας γι� αυτό, καθώς και την ανησυχία σας για τις συνέπειες της συμπεριφοράς του. Κάνετε σαφές ότι αποδοκιμάζετε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του, αλλά ενδιαφέρεστε και θέλετε να το βοηθήσετε.
- Δείξτε του ότι το εμπιστεύεστε και ότι μπορεί να υπολογίζει στη βοήθειά σας.
- Μην οδηγήσετε το παιδί σας με τη βία σε κάποιον ειδικό.
- Μην το προσβάλετε με απότομη και βίαιη συμπεριφορά.
- Μην πάρετε το ζήτημα αψήφιστα, πιστεύοντας ότι δεν είναι κάτι σοβαρό. Φροντίστε σε κάθε περίπτωση να πάρετε πληροφορίες και συμβουλές από κάποιον ειδικό φορέα.
Βίντεο : "Ομιλία για τα Ναρκωτικά"
Πηγή : http://www.youtube.com/watch?v=aNwqIElZlFY
Uploaded to You Tube by YouTube Member manolisgp October 22, 2008