“Αναξιοκρατία: ένας αναρριχώμενος ασφυκτικός κισσός”
Της Ειρήνης Γ. Κατσούρη- Μαρμαρινού Φιλολόγου.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΣΤΑ «ΝΕΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ», ΔΕΥΤΕΡΑ 20 ΜΑΡΤΙΟΥ 2017.
Κάθε μέρα βλέπουμε γύρω μας ανθρώπους να διακρίνονται, να ανεβαίνουν, να φθάνουν στην κορυφή. Πολλοί απ’ αυτούς φθάνουν με όπλο την ακαταμάχητη εκείνη επιτηδειότητα, την ακούραστη, την ανεξάντλητη, την εφευρετική, την υποκριτική εκείνη ειλικρίνεια που ξέρει να εξαπατά και τους πιο έμπειρους. Σπρώχνουν, μεριάζουν, κλοτσούν, κολακεύουν, ποδοπατούν, τρέχουν και τέλος να τους έφτασαν στην κορυφή χωρίς να έχουν αξία. «Ουκ εξ αρετής η Προεδρία» φώναζε από τότε ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός. «Ουκ των αξιότερων αλλά των δυνατότερων οι θρόνοι». Και όχι μόνο αυτό. Συμμαχούν μεταξύ τους και η «ιερή» συμμαχία τους η ένδοξη και πανάθλια ανέχεται και συγχωρεί τα πάντα εκτός από την αξία και την αρετή.
«Το πεζικό είναι ο βασιλιάς της μάχης» λένε οι στρατιωτικοί. «Η τιμιότης είναι ο βασιλιάς στη μάχη της ζωής» πρέπει να λέμε και εμείς. Το πώς ο τίμιος, ο άξιος θα πάει μπροστά και θα νικήσει είναι μεγάλο και πολύπλοκο πρόβλημα. Ο άξιος χρησιμοποιεί την αξία του και την αρετή του. Αυτό είπαμε είναι το πεζικό, το βασικό του όπλο. Υπάρχουν όμως και άλλα όπλα. Υπάρχουν τα ατομικά και τα ασφυξιογόνα. Με αυτά ίσως θα νικήσουν τον ενάρετο, θα τον υπερφαλαγγίσουν και θα τον εξουδετερώσουν, γιατί αυτά τα όπλα ο άξιος άνθρωπος δεν ξέρει να τα χειρισθεί.
Όλοι μας έχουμε δει τέτοιες περιπτώσεις. Ανάξιος έφθασε στην κορυφή. Καμία σημασία δεν έχει η βαθμίδα όπου έφθασε. Όταν οι βαθμίδες καταλαμβάνονται με αυτούς τους τρόπους δεν έχουν αξία, αποχρωματίζονται, αποδυναμώνονται, κατά ένα τρόπο, ισοπεδώνονται. Όταν όμως κάποιος φθάνει στην κορυφή με την αξία του, τι ευλογία θεού θεωρείται αυτή η περίπτωση. Είναι αλήθεια αξιοθαύμαστο, να φτάσεις με την αξία σου, ανάμεσα από μύριες πλεκτάνες που επινοούν γύρω σου οι πονηροί. Μακάριοι, λοιπόν εκείνοι, που, ήρεμοι, νηφάλιοι, χωρίς να αντιτάξουν μηχανεύματα στις πλεκτάνες και σωσίβια στις παγίδες, έφθασαν στην κορυφή, βαδίζοντας κατευθείαν, χωρίς φόβο και πάθος, χωρίς να λοξοδρομήσουν. Ας ευχαριστούν αυτοί το Θεό, γιατί είναι σπάνιο να το πετύχεις αυτό, χωρίς να φθείρεις την αρετή σου.
Είναι χαρακτηριστικό, πόση νηφαλιότητα και μετριοφροσύνη διατηρούν συνήθως αυτοί οι άνθρωποι. Ο μεγάλος κίνδυνος, όταν φθάσεις στην κορυφή, είναι να ζαλιστείς και να πέσεις στον εγωισμό, στην αλαζονεία. Συνήθως, όμως δεν το αντιλαμβάνεσαι ο ίδιος, ότι πέφτεις στην αλαζονεία. Ενώ είσαι μετριοπαθής άνθρωπος, μέρα με τη μέρα, η εξουσία, το μεγάλο αξίωμα μπορεί να σε χαλάσει από μέσα, αδιόρατα, χωρίς να αντιληφθείς εσύ ο ίδιος αυτή την αργά μεταμόρφωση. Γίνεται τόσο αργά, τόσο αθόρυβα, σαν να θέλει να κρυφτεί από τα ίδια μας τα μάτια.
Ένας αρχαίος ναύαρχος, επειδή νίκησε σε μια ναυμαχία, φαντάστηκε ότι είναι ο Ποσειδών και συνήθιζε να κρατάει στο χέρι, για σύμβολο, μια τρίαινα. Ένας άλλος, επειδή νίκησε σε μια μάχη έλεγε ότι το δόρυ του ακουμπά στον ουρανό. Το πόσο ήταν γελοία αυτή η ιδέα, δε το αντελήφθη, παρά μόνον, όταν του είπαν οι φίλοι του ειρωνικά: «Αλήθεια ας κάνουμε πέρα, μήπως τρυπήσεις τον ουρανό και πέσει πάνω μας».
Ο φρόνιμος λοιπόν και άξιος, φτάνει νηφάλιος και παραμένει νηφάλιος καθώς κρατεί το αξίωμα του. Διατηρεί τη μετριοφροσύνη του, που είναι η υψηλότερη αρετή. «Η μετριοφροσύνη είναι» κατά τον La Bruyere «καθώς οι σκιές στις φιγούρες ενός πίνακα». Αυτές οι σκιές κάνουν πιο έντονες τις μορφές και τις εικόνες. Κανένας αληθινός σπουδαίος άνθρωπος» λέει ο Ρενάν «δεν πιστεύει κατά βάθος ότι είναι σπουδαίος. Από τη στιγμή που θα το πιστέψει, θα πάψει να είναι σπουδαίος».
«Καθώς δε θέλω να είμαι δούλος, έτσι δε θέλω να είμαι αφέντης. Αυτό είναι δημοκρατία» είχε πει ο Αβραάμ Λίνκολ. Ας τον μεταφέρουμε εδώ το σοφό αυτό λόγο μεταπλασμένο έτσι: «Καθώς δε θέλω να με αδικήσουν και να μου πάρουν τη θέση που ανήκει στην αξία μου έτσι δε θέλω να πάρω μια θέση που ανήκει στην αξία ενός άλλου. Αυτό, με μια λέξη, είναι ο πολιτισμός».