"ΡΟΥΣΦΕΤΙ: η εθνική μας κατάρα"

Θέματα σχετικά με την πολιτική
Απάντηση
ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΟΥΡΗ
Συγγραφέας
Δημοσιεύσεις: 43
Εγγραφή: Τετ Μαρ 19, 2014 5:56 pm

"ΡΟΥΣΦΕΤΙ: η εθνική μας κατάρα"

Δημοσίευση από ΕΙΡΗΝΗ ΚΑΤΣΟΥΡΗ »

«ΡΟΥΣΦΕΤΙ: η εθνική μας κατάρα»
Της Ειρήνης Γ. Κατσούρη-Μαρμαρινού, Φιλολόγου.

Σύμφωνα με τον Περικλή «καθένας προτιμάται για τις δημόσιες θέσεις ανάλογα με το πόσο διακρίνεται σε κάτι, όχι λόγω της καταγωγής του, αλλά λόγω της αξιοσύνης του. Ούτε πάλι, αν κάποιος μπορεί να προσφέρει κάτι σπουδαίο στην πόλη, να εμποδίζεται εξαιτίας της ασημότητας της κοινωνικής του θέσης». Όμως κατά πόσο τα γραφόμενα απ’ το Θουκυδίδη συμπίπτουν με την πραγματικότητα;

Η αξιοκρατία αποτελεί κύριο συστατικό της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Όλοι οι Αθηναίοι ήταν ίσοι απέναντι στους νόμους και στις ιδιωτικές τους υποθέσεις. Τα δημόσια όμως αξιώματα τα έπαιρναν ανάλογα με την ικανότητα τους. Αντίθετα στην αρχαία Σπάρτη με κριτήριο την καταγωγή τους γίνονταν βασιλιάδες οι Σπαρτιάτες. Δυστυχώς στη νεότερη Ελλάδα από το 1830 μέχρι σήμερα το ρουσφέτι αντικατέστησε την αξιοκρατία.
Ο Νεοέλληνας έχει ένα μεγάλο και παντοδύναμο θεό «το μέσον». Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα στο οποίο θα πάψει να πιστεύει. Το λατρεύει και το προσκυνάει. Είναι ο εφέστιος θεός του. Σ’ αυτό προστρέχει «δια πάσαν νόσον και ανάγκην». Το μέσον και το προϊόν του, το ρουσφέτι, είναι δοκιμασμένη και αλάνθαστη πανάκεια. Το ρουσφέτι προέρχεται από την Αραβική λέξη «ρουσβέτ», δηλαδή δωροδοκία και χαριστική κυβερνητική παροχή. Πέρασε στο πολιτικό και καθημερινό λεξιλόγιο στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Οι απλοί πολίτες συνηθίζουν να λένε: «αν περιμένεις με το σταυρό στο χέρι, δεν έχεις στον ήλιο μοίρα». Πηγαίνεις μόνος σου και σου κλείνουν την πόρτα. Πηγαίνεις με «κάποιον άλλον» και οι πόρτες ανοίγουν διάπλατα, οι νόμοι ερμηνεύονται αλλιώς, «ανοίγουν αόρατα παραθυράκια». Δεν είναι λίγες δυστυχώς οι περιπτώσεις που με το ρουσφέτι επιτυγχάνονται κέρδη εντελώς παράνομα, χαριστικά και κραυγαλέα άδικα. Σε περιστάσεις όπου η αγορά εργασίας αδυνατεί να απορροφήσει τους ενδιαφερόμενους για εργασία και οι ευκαιρίες απασχόλησης είναι περιορισμένες, οι ηθικές αντιστάσεις των ενδιαφερομένων, παρά τα όποια προσωπικά πιστεύω τους, μειώνονται. Έτσι καλλιεργείται ένα πνεύμα ατομικισμού και ένα μεγάλο ποσοστό προσφέρεται εύκολη λεία για όποια πολιτική, κοινωνική, ηθική και οικονομική εκμετάλλευση σε όσους θα ήθελαν να το κάνουν.
Με την έλλειψη αξιοκρατικών θεσμών για καθορισμό αντικειμενικών κριτηρίων, ο ατομικισμός και η φιλοδοξία ελαχιστοποιούν τη συνείδηση ορισμένων και την αίσθηση του κοινωνικού τους χρέους, προκειμένου να ικανοποιήσουν προσωπικούς τους στόχους. Έτσι το υλιστικό και ευδαιμονιστικό πνεύμα αναστέλλει κάθε ηθικό φραγμό για την εκπλήρωση του επιθυμητού. Επικρατεί φθορά συνειδήσεων και κλονισμός της εμπιστοσύνης του πολίτη προς το κράτος. Η αμάθεια, η έλλειψη ενημέρωσης και η πολιτική παιδεία συντελούν στην όξυνση αυτών.
Δημοκρατία όμως χωρίς αξιοκρατία είναι αδιανόητη. Η αξιοκρατία δεν ξεκινάει από την αφετηρία, ότι υπάρχουν χαρισματικοί άνθρωποι και μη, και ότι πρέπει οι πρώτοι να εξουσιάζουν τους δεύτερους, αλλά από την πεποίθηση ότι όλα τα άτομα έχουν κάποιες ικανότητες για την ανάπτυξη των οποίων πρέπει να παρέχονται σ’αυτούς οι ανάλογες ευκαιρίες.
Με την αξιοκρατία ο άνθρωπος ανυψώνεται σε αξία την οποία υπηρετούν όλοι και αποφεύγεται η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Ικανοποιείται το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και μειώνονται οι κοινωνικές και ταξικές ανισότητες. Κατοχυρώνεται η ισονομία και η ισοπολιτεία, καταπολεμάται ο λαϊκισμός, η δημαγωγία και η γραφειοκρατία. Στιγματίζεται το στενό συμφέρον και η ιδιοτέλεια και επιβραβεύεται η ανθρώπινη και πανανθρώπινη προσπάθεια. Εξουδετερώνεται τέλος η αυθαιρεσία και η εκμετάλλευση.
Παρόλα αυτά η αξιοκρατία δεν έχει γίνει ακόμα τρόπος ζωής για την κοινωνία μας. Διαφορές σκοπιμότητες, ανθρώπινες αδυναμίες, κατεστημένες κοινωνικές σχέσεις και αντιλήψεις εμποδίζουν την πραγμάτωση της. Επειδή η αξιοκρατία συνδέεται με την δικαίωση και την ηθική ικανοποίηση των ανθρώπων, με την πρόοδο και την ευημερία μιας κοινωνίας, χρέος της πολιτείας είναι να θεσπίσει αδιάβλητα κριτήρια επιλογής των προσώπων και να μεριμνά για την χωρίς εξαίρεση εφαρμογή τους.
«…αν περιμένεις με το σταυρό στο χέρι, δεν έχεις στον ήλιο μοίρα. Πηγαίνεις με κάποιον και οι πόρτες ανοίγουν διάπλατα, οι νόμοι ερμηνεύονται αλλιώς, ανοίγουν αόρατα παραθυράκια…»

Δημοσίευση στην εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ της Λέσβου" στις 5/1/2017
Απάντηση